OBLJETNICA SMRTI BOSANSKE KRALJICE KATARINE VELIKE
                                            I ČLANAK ENVERA IMAMOVIĆA

U zadnjih nekoliko godina gotovo svakog 25. oktobra istraživači kulturne historije srednjovjekovne Banovine i Kraljevine Bosne objavljivali su tekstove posvećene životnom putu kraljice Katarine Velike (1446-1478), koja je bila žena kralja Stipana Tomaša Kotromanića (1443-1461). Među onim šupljim, politički motiviranim umotvorima posebnu pažnju zaslužio je članak, koji je prošle godine u sarajevskom listu Dnevni Avaz objavio bosanski arheolog i profesor na sarajevskom Filozofskom fakultetu dr. Enver Imamović. To u stvari i nije članak već dosta uvredljiv pamflet. Čak i u uvodnom dijelu Enver Imamović uspio je napisati dvije rečenice, koje mogu ostaviti bez daha svakog istraživača, koji bar malo poznaje kraljičin životni put:  »Nesreće su je počele pratiti već od malih nogu u očinskom domu. Rano je ostala bez majke pa je odrastala uz oca i braću«. Naime, kraljičina majka umrla je 1453. godine, dakle, tek kad je bila kraljica sasvim zrela žena u dvadeset i osmoj godini života. 

Nakon što je kraljicu predstavio kao siroče bez majke dosta grubo vrijeđao je kraljičinog oca: »Otac joj je bio tipični predstavnik raskalašenog i obijesnog feudalca tipa talijanskih Borgia. Kao takav, teško da je mogao biti nježan i brižan otac. Kakav je bio, dovoljno je reći da se ženio tri puta, da je dovodio ženu na ženu, da je preoteo ženu vlastitog sina, da je vodio ratove sa sinovima itd«. Njega nije brinula činjenica da je najpoznatiji član španske porodice Borgia pio majčino mlijeko u vrijeme, kad je kraljičin otac prvi put sjeo na vojvodsko prijestolje svog strica. Još manje ga je brinula činjenica da kraljičin otac nije bio krvoločni ubojica, već čovjek, koji je i u najkritičnijim trenucima znao oprostiti članovima svoje porodice. Što bi tek Enver Imamović napisao da je bio kraljičin otac Celjski grof Friderik II. (1379-1454)?

Smatrao je, da je bila kraljica iver, koji je pao daleko od klade: »Katarina je bila sušta suprotnost svoga oca. Suvremenici je opisuju kao blagu, povučenu i razboritu. Kaže se da je bila i lijepa, pa je i to razlog da je na nju bacio oko kralj Tomaš«.

Bračnu vezu u koju su ušli kraljica i kralj Stipan Tomaš sasvim neopravdano predstavio je kao volju Vatikana i katoličke Evrope: »Postavši bosanskom kraljicom (1446. g.) nije utekla nesrećama koje su je pratile od rođenja. Tomaš je, naime, već bio oženjen i živio je u sretnom braku sa izabranicom svoje mladosti. Bila je to Vojača. Rodila mu je dvoje djece, ali ju je morao napustiti pod pritiskom papske kurije. Vojača je, naime, bila obična pučanka, a k tome i bogumilka, što je posebno bolo u oči Vatikan i katoličku Evropu. Kralj je bio izložen velikim pritiscima, pa se i ratom prijetilo. Jedan od ultimatuma koji su mu bili postavljeni, nalagao mu je da otpusti bogumilku Vojaču. Tako je udaljena sa dvora i malo potom Tomaš se ponovo oženio i Katarina je postala bosanska  kraljica. Otpuštanje Vojače i uplitanje stranaca u unutarnje stvari Bosne izazvalo je velike potrese u zemlji. Došlo je do razdora i u kraljevoj porodici. Sin Vojače i Tomaša, Stjepan, stao je uz majku i otuđio se od oca. Trebalo je proći nekoliko godina da bi se stanje malo smirilo«. Naime, brak u koji su ušli kraljica i kralj Stipan Tomaš nije bio volja rimskog pape i katoličke Evrope, već prije svega politički brak odnosno posljedica dogovora, kojim je bio zaustavljen (državljanski) rat između kraljičinog oca i kralja Stipana Tomaša. Sličnih političkih brakova bilo je zaista puno u srednjovjekovnoj Evropi.

I što napisati na kraju? Zaista je šteta što u vrijeme dok je pisao svoj malo vrijedni pamflet Enver Imamović nije pročitao kakav dobar pregled kulturne historije srednjovjekovne Evrope. O njegovom poznavanju najvažnijih predstavnika kuće bosanskih Kotromanića možda najbolje svjedoči rodoslovlje Kotromanića, koje je pod naslovom »Bosanska dinastija Kotromanića« objavio u Sarajevu 2008. godine. 

                          Enver Imamović, Bosanska dinastija Kotromanića, Sarajevo 2008

Enver Imamović, Bosanska dinastija Kotromanića, Sarajevo 2008 (portret kćerke bosanskog bana Stipana II. Kotromanića i žene Celjskog grofa Hermana I. Katarine)

Portret kćerke srpskog kneza Đurđa Brankovića Katarine, koji je bio u zeničkom Zborniku 1973. godine greškom objavljen kao portret kćerke bosanskog bana Stipana II. Kotromanića  Katarine Izvor: http://physics.fe.uni-lj.si/members/iglic/history/balkan_skupna_2007.pdf

Naime, u tom rodoslovlju kao portret kćerke bosanskog bana Stipana II. Kotromanića i žene Celjskog grofa Hermana I. Katarine bio je predstavljen portret kćerke srpskog kneza Đurđa Brankovića (1377-1456) i žene Celjskog grofa Ulrika II. (1406-1456) Katarine Kantakuzen Branković (1418?-1492?). Taj portret srpske princeze bio je napravljen po portretu, kojeg je Enver Imamović našao u Zborniku radova s naslovom »Srednjovjekovna Bosna i evropska kultura«, inače objavljenom u Zenici 1973. godine. Da je bio portret srpske princeze kao portret bosanske princeze zaista greškom objavljen u spomenutom zeničkom Zborniku, o tome su već pisali neki slovenački stručnjaci, a to i danas mogu potvrditi stručnjaci zaposleni u celjskom Pokrajinskom muzeju i drugim institucijama, koje istražuju kulturnu historiju slovenačkog naroda.